Izabela Morska

(ur. 1961) – pisarka, felietonistka, literaturoznawczyni, poetka.

Do 2013 roku używała nazwiska Filipiak.

Wykładowczyni w Instytucie Anglistyki i Amerykanistyki Uniwersytetu Gdańskiego. Jest członkinią organizacji i towarzystw naukowych między innymi: Utopian Studies Society-Europe (od 2017 roku), International Border Studies Center (od 2021 roku), European Society for the Study of English (od 2022 roku), Association of Writers and Writing Programs AWP (od 2025 roku).

Debiutowała w 1992 roku zbiorem opowiadań zatytułowanym Śmierć i spirala. W tej książce autorka nawiązała do długoletniego pobytu na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Dla tej pisarki Nowy Jork u progu lat 90. to miejsce narodzin nowych idei, z duchowością New Age i feministyczną teologią na czele.

Przełom w jej twórczości nastąpił z chwilą ogłoszenia Absolutnej amnezji (1995), powszechnie uznawanej za najwybitniejsze, jak dotąd, przedsięwzięcie pisarskie Izabeli Filipiak (Morskiej). Na przykładzie losów młodej dziewczyny, dojrzewającej w latach siedemdziesiątych w typowej polskiej rodzinie tamtej doby, autorka ukazała proces społecznego i kulturowego formatowania i uprzedmiotowienia jednostki.

Dwa lata później opublikowała zbiór jedenastu opowiadań zatytułowany Niebieska menażeria wskazujący na wyraźny zwrot autobiograficzny w jej twórczości. Odtąd podmiotowa dominanta stała się znakiem rozpoznawczym tekstów pisanych przez Izabelę Filipiak (Morską), która tak w swoich dziełach oryginalnych, jak i zapiskach o charakterze warsztatowo-instruktażowym (Twórcze pisanie dla młodych panien) nawiązuje do nowoczesnych koncepcji pisarstwa jako aktywności nakierowanej na poszerzanie samowiedzy i samopoznania. W tym duchu powstała też jej pierwsza książka poetycka – zbiór wierszy Madame Intuita (2002).

Pisarstwo tej autorki jest odważne i głęboko osobiste, a zarazem krytyczne wobec dominujących narracji kulturowych. Jej najnowsza powieść Trojka (2024) składa się z trzech autonomicznych części połączonych wspólnym tematem dotyczącym kobiecych dylematów, uprzedzeń, nietolerancji, opresyjności.

Pisarka dała się również poznać jako utalentowana i błyskotliwa felietonistka. Swoje najcelniejsze felietony zebrała w książce Kultura obrażonych (2003), której ostrze zostało wycelowane w polską nietolerancję, konserwatywne myślenie, w zachowawczą i niechętną jakiejkolwiek odmienności obyczajowość.

Publikowała w następujących pismach: „brulion”, „Odra”, „Ośka”, „Ex Libris”, „San Francisco Chronicle”, „Czas Kultury”, „Kwartalnik Artystyczny”, „Gazeta Wyborcza” oraz była stałą felietonistką magazynów „Activist”, „Pani”, „Wysokie Obcasy” oraz „Marie Claire”.

W 2018 roku Izabela Morska została uhonorowana Nagrodą Literacką im. Juliana Tuwima za całokształt dokonań literackich. Za książkę Znikanie otrzymała nominację do Nagrody Literackiej „Nike" (2019) oraz Pomorską Nagrodę Literacką „Wiatr od Morza” (2020). Jest stypendystką Visegrad Fellowship (Petőfi Literary Museum, Budapeszt, 2021), otrzymała grant wiedeńskiego Central European University (Open Society Archives, Budapeszt, 2022) oraz Stypendium Kulturalne Miasta Gdańska (2023).

Więcej na temat twórczości i osiągnięć Izabeli Morskiej znaleźć można na stronie internetowej: www.morska.net/conrad-joseph/.

Bibliografia

opowiadania:

  • Śmierć i spirala, Wrocław: A, 1992.
  • Niebieska menażeria, Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 1997.
  • Magiczne oko, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2006.

powieści:

  • Absolutna amnezja, Poznań: Wydawnictwo Obserwator, 1995.
  • Alma, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2003.
  • Trojka, Gdańsk: Marpress Wydawnictwo, 2024.

podręczniki:

  • Twórcze pisanie dla młodych panien, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 1999.

felietony:

  • Kultura obrażonych, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2003.

biografie:

  • Obszary odmienności. Rzecz o Marii Komornickiej, Gdańsk: Słowo/obraz Terytoria, 2007.

dzienniki:

  • Znikanie, Kraków: Znak Litera Nova, 2019.

poezja:

  • Madame Intuita, Warszawa: Nowy Świat, 2002.

dramaty:

  • Księga Em, Warszawa: Dom Wydawniczy Tchu, 2005.

 

Tłumaczenia

angielski:

w antologiach:

  • American experience – the experience of America, oprac. Andrzej Ceynowa, Marek Wilczyński, Frankfurt am Main: Peter Lang Edition, 2013.
  • Scattering the dark. An anthology of Polish women poets, oprac. Karen Kovacik, Buffalo: White Pine Press, 2015.

francuski:

w antologiach:

  • Minorités littéraires (et autres) en Pologne, oprac. Agnieszka Daniłowicz-Grudzińska, Kinga Siatkowska-Callebat, Paris: Institut d’études slaves, 2012.
  • Devenir-soeur. Repères dans un siècle de féminismes polonaise, oprac. Mateusz Chmurski, Hélène Martinelli, Paris: Michalon Éditeur, 2024.

niemiecki:

  • Madame Intuita. Gedichte [Madame Intuita], tłum. Anna Hetzer, Köln: Parasitenpresse, 2019.

w antologiach:

  • Grenzen überschreiten: Polens junge Generation erzählt, tłum. Markus Krzoska i in., München: Boer, 1996.
  • Zwischen den Linien, oprac. Sylvia Geist, Hannover: Postskriptum, 1996.
  • Landschaften und Luftinsel: polnische Erzählungen der Gegenwart mit zwanzig Autorenporträts, oprac. Aleksandra Markiewicz, München: Deutscher Taschenbuch Verlag, 2000.
  • Neue Geschichten aus der Pollakey: Anthologie zeitgenössischer polnischer Prosa, oprac. Judith Arlt, Brigitta Helbig-Mischewski, Krzysztof M. Załuski, Jestetten: b1 Verl., 2000.
  • Selbstfindung – Selbstkonfrontation. Frauen in gesellschaftlichen Umbrüchen [W poszukiwaniu własnej tożsamości. Kobiety w dobie przełomów społecznych], oprac. Marion George, Andrea Rudolph, Dettelbach: J.H. Röll, 2002.

szwedzki:

w antologiach:

  • Polen berättar: Navelsträngen i Jorden. Sexton noveller, oprac. Irena Grönberg, Stefan Ingvarsson, Stockholm: Bokförlaget Tranan, 2005.
  • Ö. a.*. översättarens anmärkning – en antologi, oprac. Lisa Mendoza Åsberg, Huddinge: Litterära Översättarseminarie, 2007.

ukraiński:

w antologii:

  • Підказаний Мілош, oprac. Andrìj Bondar i in., Kyjiw: Tempora, 2012.

włoski:

  • Madame Intuita, tłum. Alessandro Amenta, Salerno: Heimat, 2007.

PMK