Jan Sochoń

(ur. 1953) – ksiądz katolicki, poeta, eseista, filozof i teolog, nauczyciel akademicki, tłumacz z francuskiego i łacińskiego. Pochodzi z Podlasia.

W 1977 roku ukończył polonistykę w białostockiej filii Uniwersytetu Warszawskiego, w 1984 roku przyjął święcenia kapłańskie. Doktorat uzyskał w 1991 roku, habilitację – na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego –  w 1999 roku, a tytuł profesora nauk humanistycznych w 2005 roku. Wykładowca literatury polskiej i historii filozofii w warszawskim Wyższym Metropolitalnym Seminarium Duchownym i Papieskim Wydziale Teologicznym. Od końca lat 80. XX wieku współpracuje z radiostacjami katolickimi, Polskim Radiem oraz Telewizją Polską. Publikował w wielu czasopismach, między innymi w „Przeglądzie Katolickim”, „Nowych Książkach”, „Więzi”, „Zeszytach Literackich” i „Toposie”. Jest redaktorem naczelnym rocznika „Studia z filozofii Boga, religii i człowieka”.

Jako poeta zadebiutował – wraz z pokoleniem Nowej Prywatności – w 1974 roku w czasopiśmie „Poglądy”. Od tamtej pory opublikował ponad 20 tomików poetyckich, między innymi Aby powtarzać świat (1975), Wszystkie zmysły miłości (1997), Rozczesuję Twoje włosy, matko (2005), Intencje codzienne (2009), Powtórzenie raju (2010), Sandały i pierścień (2015), Nie pocieszaj się, tylko płacz (2022).

Sochoń szybko osiągnął dojrzałość estetyczną i światopoglądową samodzielność. Stał się wiodącą postacią niezwykłego w skali światowej zjawiska literackiego, jakim jest znakomita artystycznie poezja tworzona przez duchownych katolickich w Polsce po drugiej wojnie światowej (na przykład Jan Twardowski, Karol Wojtyła, Janusz S. Pasierb). Uprawia lirykę refleksyjną, prowadząc dialog z wielką tradycją religijną i artystyczną zachodniej cywilizacji, czerpie z erudycji filozoficznej i teologicznej. W jego wierszach dominuje mądrość i spokój; są powściągliwe emocjonalnie, logicznie skonstruowane i wyraziste semantycznie. Poeta pokazuje również ciemną stronę ludzkiej egzystencji, lecz ostatecznie broni porządku i celowości powszechnego istnienia stworzonego przez Boga. Poezja Jana Sochonia, opisując tajemniczą rzeczywistość, czasami zbliża się do mistyki.

Jako eseista, krytyk i filozof jest kontynuatorem klasycznej myśli filozoficznej. W ramach realizmu metafizycznego bada relację człowiek–Absolut i analizuje język, którym ten związek jest wypowiadany. Pojmuje filozofię jako hermeneutyczny proces polegający na twórczym interpretowaniu odwiecznych i podstawowych problemów. Zajmował się ateizmem w kontekście historycznym i kulturowym. W pisarstwie dyskursywnym stara się łączyć filozofię, sztukę i literaturę w perspektywie chrześcijańskiego stylu życia i myślenia.

Jego wiersze tłumaczone były między innymi na język angielski, chorwacki, czeski, niemiecki, rosyjski i ukraiński.

Jan Sochoń jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, PEN Clubu, Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, Towarzystwa Naukowego KUL oraz Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu. Otrzymał Nagrodę Stowarzyszenia Wydawców Katolickich „Feniks” (2003) i Ogólnopolską Nagrodę im. Franciszka Karpińskiego (2004). Za tom Intencje codzienne uzyskał nominację do Nagrody Literackiej „Nike” (2010), a za zbiór Nie pocieszaj się, tylko płacz (2022) – nominację do Nagrody Poetyckiej im. K. I. Gałczyńskiego „Orfeusz” (2023).

Bibliografia

 

poezja:

  • Aby powtarzać świat, Białystok: Filia Uniwersytetu Warszawskiego, 1975.
  • Wiersze, Białystok: Klub Związku Nauczycielstwa Polskiego, 1979.
  • Wita mnie lęk…,Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1986.
  • Paryż i inne wiersze, Kraków: Miniatura, 1989.
  • Nie dzieje się nic szalonego, Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990.
  • Uroczyście przemija postać świata, Kraków: Miniatura, 1990.
  • Nagość wielokrotna. 50 krótkich wierszy, Kraków: Miniatura, 1991.
  • Brzęk dzwonków. Wybór wierszy, Katowice: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1993.
  • Jasność. Wiersze, Katowice: Księgarnia św. Jacka, 1994.
  • Modlitwa z muzyką, Warszawa: Wydawnictwo Misjonarzy Klaretynów „Palabra”, 1996.
  • Wszystkie zmysły miłości, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1997.
  • Czarna flaga. Wiersze wybrane i nowe, Pelplin: Wydawnictwo Diecezji Pelplińskiej „Bernardinum”, 2001.
  • Ogień dobrej śmierci. Wiersze nowe 1997–2000, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2001.
  • Gorycz, Pelplin: Bernardinum, 2003.
  • Bagaż podręczny. Wiersze amerykańskie, Sopot: Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, 2005.
  • Rozczesuję twoje włosy, matko… Pelpin: Wydawnictwo Diecezji Pelplińskiej, 2005.
  • Poza kamień, Warszawa: Biblioteka „Więzi”, 2006.
  • Intencje codzienne, Rzeszów: Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2009.
  • Powtórzenie raju, Pelpin: Wydawnictwo „Bernardinum”, 2010.
  • Uspokój się, Bydgoszcz: Galeria Autorska, 2010.
  • Podróż z magami. Wiersze świąteczne, Bydgoszcz: Galeria Autorska, 2011.
  • Wizerunek, Gdańsk: Fundacja Światło Literatury, 2013.
  • Obrót koła. Wiersze z lat 2008–2012, Pelpin: Wydawnictwo „Bernardinum”,
  • Sandały i pierścień, Sopot: Biblioteka „Toposu”, 2015.
  • Półmrok, Paris: Éditions Yot-art, 2016.
  • Strzałka czasu, Rzeszów: Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2017.
  • Brewiarz celnika, Sopot: Biblioteka „Toposu”, 2019.
  • Krzew winny, Bydgoszcz: Galeria Autorska, 2020.
  • Nie pocieszaj się, tylko płacz, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2022.
  • Ciche treny, Bydgoszcz: Galeria Autorska, 2024.
  • Jedenaste przykazanie (powieść), Warszawa: Teologia Polityczna, 2023.

 

proza:

  • Dziennik z życia, Poznań: Pallottinum, 2005.
  • Mowa wewnętrzna. Sceny z życia duchowego, Warszawa: Teologia Polityczna, 2017.
  • Jedenaste przykazanie [powieść], Warszawa: Fundacja Świętego Mikołaja. Redakcja „Teologii Politycznej”, 2023.

 

książki popularnonaukowe:

  • Merton, Lubochnia i literatura, Włocławek: Włocławskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1990.
  • Słownik pojęć zmistyfikowanych, Białystok: Wydawnictwo „Łuk”, 1996.
  • Zdania, przecinki, kropki, Poznań: Wydawnictwo „W drodze”, 1998.
  • O życiu, które podoba się Bogu. Świadectwa i medytacje, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1999.
  • Ksiądz Jerzy Popiełuszko, Kraków: Wydawnictwo M, 2001.
  • Rekolekcje z ks. Jerzym Popiełuszką, Kraków: Wydawnictwo M, 2001.
  • Prawdę warto pokochać, Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2001.
  • List do mojego Księdza, Pelplin: Wydawnictwo „Bernardinum”, 2007.
  • Błogosławiony ks. Jerzy Popiełuszko, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2010.
  • Widzimy tylko znaki. O wierze chrześcijańskiej, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2011.
  • Nieme współcierpienie. Solilokwium pasyjne. Rozważania dla dorosłych na Drogę Krzyżową i Gorzkie Żale, Poznań: Hlondianum, 2013.
  • Jak żyć chrześcijaństwem?, Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie, 2014.
  • Męczeństwo i miłość. W kręgu kultury przykościelnej, Warszawa: Teologia Polityczna, 2019.

Działalność translatorska

  • André Frossard, Bronię Papieża (wspólnie z. J. Naumowiczem), Warszawa: Wydawnictwo Misjonarzy Klaretynów „Palabra”, 1995.

Tłumaczenia

ukraiński:

  • Покинути світ абсурдів. З Альбертем Кромпцем розмовляє Ян Сохонь [Porzucić swiat absurdów], tłum. Jurii Zawadzki, Ternopil: Wydawnictwo Krok, 2021.

 

Krzysztof Dybciak, RH