Marcin Wicha

(1972–2025) – pisarz, eseista, felietonista, autor książek dla dzieci, grafik.

Wicha zajmował się projektowaniem okładek książek, czasopism, plakatów i znaków graficznych. Przez kilka lat publikował cotygodniowe rysunkowe komentarze w „Tygodniku Powszechnym”. Był współwłaścicielem firmy projektowej Frycz i Wicha.

Jego twórczość wyróżnia się subtelnym humorem i głęboką wrażliwością. Książki zawierają elementy eseju, reportażu, autobiografii, które połączone są z filozoficzną refleksją nad codziennością. Autor unika nadmiaru słów, pisze z pozorną prostotą, mimo to jego teksty są pełne ukrytych znaczeń.

Twórczość Marcina Wichy skierowana do dzieci wyróżnia się przewrotną narracją i szacunkiem dla dziecięcej wyobraźni. Autor zaprasza młodego czytelnika do wspólnej zabawy językiem, ukazując przy tym absurdy rzeczywistości. Jego książki są pełne intertekstualnych odniesień do kultury i codzienności. Klara. Proszę tego nie czytać to lektura błyskotliwa i skłaniająca do myślenia. Narracja w tej książce jest prowadzona z perspektywy dziecka, co pozwala czytelnikowi zrozumieć emocje i problemy, z jakimi zmagają się najmłodsi. Wicha jako grafik dbał także o wizualną stronę książek, co czyni jego publikacje atrakcyjnymi również pod względem formy. W książce Bolek i Lolek: genialni detektywi czytelnik znajdzie krótkie rozdziały, duże litery i ilustracje, które zachęcają do lektury i śledzenia losów bohaterów.

Twórczość eseistyczną Marcina Wichy, podobnie jak jego książki dla dzieci, cechuje zwięzłość i precyzja, które bynajmniej nie powodują spłycenia nawet trudnych tematów. W tłumaczonej na wiele języków książce Rzeczy, których nie wyrzuciłem autor snuje refleksje nad tożsamością i pamięcią. Przedmioty, które zostają po kimś zmarłym, stają się dla niego pretekstem do wspomnień, są bowiem bardziej wymowne niż słowa.

Jego teksty ukazywały się między innymi w „Autoportrecie”, „Literaturze na Świecie” i „Tygodniku Powszechnym”. Współpracował też z „Pismem” i „Charakterami”. Wicha był współautorem książek: Nowe przygody Bolka i Lolka. Urodziny (wraz z między innymi Bronisławem Majem i Anną Onichimowską; 2013), Sylaboratorium (wraz z między innymi Justyną Bednarek i Zuzanną Orlińską; 2017) oraz Delfin w malinach. Snobizmy i obyczaje ostatniej dekady (wraz z między innymi Jakubem Wenclem i Janem Topolskim; 2017).

W 2017 roku Marcin Wicha otrzymał Paszport „Polityki” w kategorii literatura. Za książkę Rzeczy, których nie wyrzuciłem (2018) był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia (w kategorii esej). Za tę samą książkę w 2018 roku został uhonorowany Nagrodą Literacką „Nike”, Nagrodą Literacką „Nike Czytelników” oraz Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza. W 2022 roku za publikację Kierunek zwiedzania otrzymał Nagrodę im. Andrzeja Siemka, a także nominację do Nagrody Literackiej „Nike”.

Bibliografia

książki dla dzieci:

  • Klara. Proszę tego nie czytać, Warszawa: Czarna Owieczka, 2011.
  • Słowo na „szy”, Warszawa: Czarna Owieczka, 2012.
  • Łysol i Strusia. Lekcje niegrzeczności, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2013.
  • Bolek i Lolek. Genialni detektywi, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2014.
  • Niezwykła historia Sebastiana Van Pirka, Warszawa: Egmont Polska, 2018.
  • Wielka księga Klary, Warszawa: Mamania, 2019.

eseje:

  • Jak przestałem kochać design, Kraków: Karakter, 2015.
  • Rzeczy, których nie wyrzuciłem, Kraków: Karakter, 2017.
  • Kierunek zwiedzania, Kraków: Karakter, 2021.

zbiory felietonów:

  • Nic drobniej nie będzie, Kraków: Karakter, 2022.

Tłumaczenia

angielski:

  • Things I didn’t throw out [Rzeczy, których nie wyrzuciłem], tłum. Marta Dziurosz, London: Daunt Books Original, 2021.

chiński:

  • 未弃之物 [Rzeczy, których nie wyrzuciłem], tłum. Lin Xi, Beijing: Xin Xing Chubanshe, 2017.

czeski:

  • Věci, kterých jsem se nezbavil [Rzeczy, których nie wyrzuciłem], tłum. Barbora Kolouchová, Praha: Argo, 2020.

estoński:

  • Asjad, mida ma ära ei visanud [Rzeczy, których nie wyrzuciłem], tłum. Margus Alver, Tallinn: Kultuurileht, 2021.

gruziński:

  • ნივთები, რომელიც არ გადამიყრია [Rzeczy, których nie wyrzuciłem], tłum. Teona Mczedliszwili, Tbilisi: Int’elekt’i, 2021.

hiszpański:

  • Cosas de mi madre [Rzeczy, których nie wyrzuciłem], tłum. Katarzyna Olszewska Sonnenberg, Madrid: Báltica editorial, 2020.

łotewski:

  • Lietas, kuras es neizsviedu [Rzeczy, których nie wyrzuciłem], tłum. Ingmāra Balode, Rīga: Mansards, 2021.

niderlandzki:

  • Dingen die ik niet heb weggegooid [Rzeczy, których nie wyrzuciłem], tłum. Charlotte Pothuizen, Amsterdam: Koppernik, 2023.

serbski:

  • Stvari koje nisam izbacio [Rzeczy, których nie wyrzuciłem], tłum. Jelena Jović, Beograd: IPC Media, 2021.

szwedzki:

  • Sakerna jag inte slängde [Rzeczy, których nie wyrzuciłem], tłum. Patricia Cukrowska, Johanneshov: Prosak förlag, 2022.

węgierski:

  • Amit nem dobtam ki [Rzeczy, których nie wyrzuciłem], tłum. Mihályi Zsuzsa, Budapest: Typotex, 2021.
  • Hogyan szerettem ki a dizájnból [Jak przestałem kochać design], tłum. Mihályi Zsuzsa, Budapest: Typotex, 2024.

włoski:

  • Cose che non ho buttato via [Rzeczy, których nie wyrzuciłem], tłum. Irene Salvatori, Milano: Ponte alle Grazie, 2022.

 

PMK