Absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Pracę zaczął zaraz po maturze jako reporter w tygodniku „Na przełaj”. Pisał odważne teksty o subkulturach, homoseksualistach, narkotykach, niektóre uznane za przełomowe i nowatorskie. W latach 80. XX wieku pracował jako listonosz. Szybko przeszedł do tworzącego się zespołu dziennikarskiego „Gazety Wyborczej”, gdzie był uczniem Hanny Krall. Po kilku latach zainteresowała się nim telewizja: w latach 1995–2001 współtworzył i prowadził talk-show Na każdy temat w TV Polsat. Wydał wtedy swoją pierwszą książkę z reportażami: Niedziela, która zdarzyła się w środę (1996). Rok po zakończeniu współpracy z telewizją powrócił do „Gazety Wyborczej”, od roku 2004 jest zastępcą szefa i redaktorem dodatku „Duży Format”. Jest autorem rubryki Szczygieł poluje naprawdę. Działa również jako instagramer – to zajęcie traktuje jako „najmniejszą jednoosobową gazetę”, a jednocześnie jako sposób na rozmowę z czytelniczkami i czytelnikami.
Dzięki przypadkowemu spotkaniu z Heleną Vondráčkovą zainteresował się kulturą czeską, nauczył się języka czeskiego i wydał książkę Gottland (2006), przełożoną na kilkanaście języków. Na Uniwersytecie Warszawskim przez szereg lat prowadził autorskie seminaria warsztatowe z reportażu. Wspólnie z Pawłem Goźlińskim i Wojciechem Tochmanem założył w 2009 roku Fundację Instytut Reportażu (jest jej prezesem), która prowadzi znaną w Warszawie księgarnio-kawiarnię Wrzenie Świata oraz wydawnictwo książkowe Dowody na Istnienie. Jest wymieniany w antologiach zagranicznych poświęconych współczesnej polskiej sztuce reportażu jako jeden z najważniejszych jej przedstawicieli. Opublikował antologię reportaży 20 lat nowej Polski w reportażach według Mariusza Szczygła wydanej w 2009 roku nakładem Wydawnictwa Czarne. Wydał także monumentalną, trzytomową antologię polskiego reportażu XX wieku 100/XX.
Laureat European Book Prize, francuskiej nagrody Prix AMPHI, czeskiej Gratias Agit, radiowego Melchiora („za inspirację dla reporterów Polskiego Radia”), Nagrody Literackiej „Nike” Czytelników, Nagrody im. Andrzeja Woyciechowskiego, Grand Press, Nagrody im. Beaty Pawlak, finalista Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus. Za Nie ma w 2019 roku otrzymał podwójną (jury i czytelników) Nagrodę Literackiej „Nike”. Zdobył nagrodę Autorytet 2015 w konkursie Mediator, przyznawaną przez studentów wszystkich szkół dziennikarskich w Polsce. Odznaczony przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Orderem Polonia Restituta.
