Sławomir Mrożek

(1930‒2013) – dramatopisarz, prozaik, satyryk, rysownik.

W dzieciństwie zamieszkał w Krakowie, z którym związał się na długie lata. W 1950 roku debiutował jako rysownik i satyryk na łamach „Szpilek”. W latach 1950‒1954 pracował w redakcji „Dziennika Polskiego”, gdzie publikował artykuły, reportaże i teksty satyryczne, często ze swoimi rysunkami. Współpracował także z „Przekrojem” i „Życiem Literackim”. W 1955‒1957 pisał felietony teatralne dla „Echa Krakowa”. Był autorem skeczy, między innymi dla Krakowskiego Teatru Satyryków, kabaretów Szpak i Piwnica pod Baranami, ale i dla gdańskiego teatru studenckiego Bim-Bom czy Teatru Syrena w Warszawie.

Jako dramatopisarz debiutował w 1958 roku Policją, opublikowaną w „Dialogu” (podobnie jak i późniejsze utwory dramatyczne); w tym samym roku wystawiono ją w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. Od 1956 roku wiele podróżował po ZSRR i Europie Zachodniej. W 1959 roku był także w USA na stypendium Harvard University Summer School International Seminar. W 1963 roku zamieszkał we Włoszech, a w 1968 przeniósł się do Paryża, gdzie – po tym, jak władze polskie odmówiły przedłużenia mu paszportu w reakcji na jego protest przeciwko interwencji państw Układu Warszawskiego w Czechosłowacji – wystąpił o azyl polityczny. W latach 70. XX wieku współpracował z zachodnimi instytucjami kultury, ale publikował też w Polsce. Po otrzymaniu w 1978 roku francuskiego obywatelstwa coraz częściej przyjeżdżał do ojczyzny. W 1987 roku zawarł związek małżeński z Meksykanką Susaną Osorio Rosas, reżyserką teatralną.

Po wybuchu stanu wojennego przeniósł się do Meksyku. Swoje utwory zamieszał w „Tygodniku Powszechnym”, londyńskim „Pulsie” i paryskiej „Kulturze”. W 1992 roku wykładał w The Playwrights Center w Minneapolis. W 1996 roku wrócił na stałe do Krakowa. Drukował w prasie zagranicznej (na przykład londyńskim „The European”) i w Polsce, głównie w „Gazecie Wyborczej” i w „Rzeczpospolitej”. W 2002 roku przeszedł udar mózgu, który spowodował afazję; walkę z chorobą opisał w autobiografii. W 2008 roku ponownie wyemigrował i osiadł w Nicei, tam też zmarł.

Prawdopodobnie najczęściej grywany w kraju i zagranicą polski dramaturg współczesny, w Polsce przez wiele lat jeden z najpoczytniejszych, obok Stanisława Lema, rodzimych prozaików. Mrożek tropił i podważał absurdy życia w kraju realnego socjalizmu, ale też zbanalizowane, najczęściej postromantyczne, stereotypy kształtujące świadomość Polaków. W języku potocznym na stałe zagościła fraza „jak z Mrożka”, określająca szczególnie bezsensowne, wynaturzone aspekty codzienności. Przykładami zaczerpniętymi z jego utworów posługiwano się dyskusjach. Jego debiutancka sztuka Policja (1958) ukazuje rzeczywistość państwa totalitarnego, w którym kluczową rolę odgrywają właśnie „policjanci” – funkcjonariusze jawnych i tajnych sił bezpieczeństwa. Aby utrzymywać władcę i społeczeństwo w przekonaniu o swojej niezbędności, Mrożkowa policja sama kreuje opozycjonistów, będących uwierzytelnieniem jej działalności. Jego kolejne sztuki również zdobywały olbrzymie powodzenie. Mrożek posługiwał się groteską, absurdalnym przejaskrawieniem, satyrą i parodią, nieodmiennie przy tym zachowując talent komiczny. Jednocześnie zawierał w swych dziełach treści pozwalające klasyfikować je jako przypowieści, moralitety czy powiastki filozoficzne. Tyczyły one tyleż opresyjnej rzeczywistości państwa na poły totalitarnego, jakim była PRL, co międzyludzkich relacji, gier, jakie rozgrywamy, najczęściej dążąc do zniewolenia innych. Często ukazywał konflikt między – jak to określił jeden z krytyków – intelektualistami, będącymi de facto bezwolnymi marionetkami; ideologami czyli świadomymi twórcami społecznych sytuacji oraz bezrefleksyjnymi prostakami, „chamami”, posługującymi się jedynie siłą. Ofiarą zwykle stawał się „intelektualista”, katem zaś „cham”, wypełniający polecenia „ideologa”.

Mrożek pokazywał świat zniewolenia i konformizmu, systematycznie przeprowadzał demontaż narodowych mitów, łączył politykę z egzystencją. W Indyku (1960) ukazywał atmosferę całkowitej niemożności, zalegającą w duszach Polaków. W Tangu (1964) rozprawiał się z dziedzictwem awangardy (zarówno artystycznej, jak i obyczajowo-społecznej), wskazując, że kiedy wszystko już wolno, tęskni się do zakazu, sztywno obowiązującej normy, zaś normą tą może stać się naga przemoc. W Rzeźni (1973) zastanawiał się nad relacją między „naturą” a „kulturą” w człowieku, ukazując naturę jako cienką zasłonę skrywającą zwierzęcość i okrucieństwo. W Emigrantach (1974) dał znakomity szkic psychologiczny polskiej mentalności, psychomachię rozgrywającą się między dwoma Polakami, nielegalnymi imigrantami w USA – „inteligentem” i „prostakiem”.

Ukazujące się w latach 2003–2005 Varia (Życie i inne okoliczności. Varia 1, Jak zostałem filmowcem. Varia 2, Jak zostałem recenzentem. Varia 3) stanowią bardzo istotne uzupełnienie lektury dramatów i utworów prozatorskich. Teksty te dopełniają obrazu twórczości pisarza: wyjaśniają jego związki z rzeczywistością, mówią o postrzeganiu świata i zachodzących dokoła zmian, o ewolucji poglądów. Jak pisał o swojej twórczości sam Mrożek: „Wprawdzie śmiałem się na rozmaite sposoby, i głośno i cicho, i biologicznie i intelektualnie, niemniej jednak mój śmiech nie dochodził do samego środka. Należę do pokolenia, którego śmiech zawsze bywa zaprawiony ironią, goryczą, czy rozpaczą. – Zwyczajny śmiech, śmiech dla śmiechu, pogodny i bez problemów, pocieszna gra słów – to wydaje się nam jakby nieco staroświeckie i budzi zazdrość”.

Był laureatem wielu nagród. Otrzymał nagrodę im. J. Bruna dla młodych dziennikarzy przyznawaną przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich, nagrodę Fundacji im. Kościelskich w Genewie (1962), nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku, a w Paryżu Prix de l’Humour Noir (1964), nagrodę literacką „Przekroju” Srebrny Fafik (1967). W 1981 roku Minister Spraw Zagranicznych przyznał mu dyplom za wybitne zasługi w propagowaniu kultury polskiej w świecie. W tym samym roku dostał nagrodę tygodnika „Szpilki” – Złotą Szpilkę z Wawrzynem, w 1984 roku nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w Londynie, w 1987 zaś austriacką nagrodę im. F. Kafki.

Z okazji jego sześćdziesiątych urodzin w 1990 roku w Krakowie zorganizowano Festiwal Mrożka. Stolica Małopolski nadała mu także tytuł honorowego obywatela m. Krakowa (1996), Uniwersytet Jagielloński przyznał mu doktorat honoris causa (2000), został również Małopolaninem Roku (2004). Wśród innych nagród warto wymienić choćby Nagrodę Złotego Berła Fundacji Kultury Polskiej (2004), nagrodę specjalną tygodnika „Przekrój” (2005), nagrodę literacką miast partnerskich Torunia i Getyngi im. S.B. Lindego (2006), Nagrodę im. J. Parandowskiego przyznawaną przez Polski PEN Club (2011), order Ecce Homo oraz tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (2012). Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1953), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1997), francuskim Orderem Legii Honorowej (2003) oraz Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2010). Pośmiertnie uhonorowany Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (2013) oraz odznaką „Adwokatura zasłużonym” (2016).

 

Bibliografia

dramaty (pierwodruk w czasopismach, inne – w tomach zbiorowych):

  • Policja, „Dialog” 1958, nr 6.
  • Męczeństwo Piotra Oheya, „Dialog” 1959, nr 6.
  • Indyk, „Dialog” 1960, nr 10.
  • Na pełnym morzu, „Dialog” 1961, nr 2.
  • Karol, „Dialog” 1961, nr 3.
  • Strip-tease, „Dialog” 1961, nr 6.
  • Zabawa, „Dialog” 1962, nr 10.
  • Kynolog w rozterce, „Dialog” 1962, nr 11.
  • Czarowna noc, „Dialog” 1963, nr 2.
  • Jeleń – powst. ok. 1963, premiera TVP 1966.
  • Racket Baby – powst. ok. 1963.
  • Śmierć porucznika, „Dialog” 1963, nr 5.
  • Dom na granicy – powst. ok. 1964, „Dialog” 1967, nr 5.
  • Tango, „Dialog” 1964, nr 11.
  • Krawiec – powst. 1966, „Dialog” 1977, nr 11.
  • Pies – powst. 1966.
  • Poczwórka, „Dialog” 1967, nr 1.
  • Woda (słuchowisko), „Dialog” 1967, nr 6.
  • Testarium, „Dialog” 1967, nr 11.
  • Drugie danie, „Dialog” 1968, nr 5.
  • Szczęśliwe wydarzenie – powst. ok. 1968, „Kultura” 1971, nr 5.
  • Vatzlav – powst. ok. 1970; druk: Paryż: Instytut Literacki, 1982.
  • Rzeźnia, „Dialog” 1973, nr 9.
  • Emigranci, „Dialog” 1974, nr 8.
  • Garbus, „Dialog” 1975, nr 9.
  • Serenada, „Dialog” 1977, nr 2.
  • Lis filozof, „Dialog” 1977, nr 3.
  • Polowanie na lisa, „Dialog” 1977, nr 5.
  • Lis aspirant, „Dialog” 1978, nr 7.
  • Pieszo, „Dialog” 1980, nr 5.
  • Ambasador, Paryż: Instytut Literacki, 1982.
  • Alfa, Paryż: Instytut Literacki, 1984.
  • Letni dzień – powst. 1984.
  • Kontrakt, „Dialog” 1986, nr 1.
  • Portret, „Dialog” 1987, nr 9.
  • Wdowy – powst. ok. 1992.
  • Miłość na Krymie, „Dialog” 1993, nr 12.
  • Wielebni. Piękny widok, Warszawa: Noir sur Blanc, 2000.
  • Wybór dramatów, Warszawa: Noir sur Blanc, 2000.
  • Sztuki odnalezione. Małe i mniejsze, Warszawa: Noir sur Blanc, 2010.

zbiory opowiadań satyrycznych:

  • Opowiadania z Trzmielowej Góry, Warszawa: Czytelnik, 1953.
  • Półpancerze praktyczne, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1953.
  • Słoń, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1957.
  • Wesele w Atomicach, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1959.
  • Deszcz, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1962.
  • Dwa listy i inne opowiadania, Paryż: Instytut Literacki, 1970.
  • Opowiadania, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1981.
  • Donosy, London: Puls, 1983.
  • Opowiadania. Dzieła zebrane, t. 1–3, Warszawa: Noir sur Blanc, 1999.
  • Krótkie, ale całe historie. Opowiadania wybrane, Warszawa: Noir sur Blanc, 2011.

powieści satyryczne:

  • Maleńkie lato, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1956.
  • Ucieczka na południe, Warszawa: Iskry, 1961.

zbiory felietonów:

  • Małe listy, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1981.
  • Dziennik powrotu, Warszawa: Noir sur Blanc, 2000.

scenariusze filmowe:

  • Wyspa róż, „Dialog” 1975, nr 5.
  • Amor, „Dialog” 1978, nr 3.
  • Powrót, „Dialog” 1994, nr 9.

inne:

  • Życie i inne okoliczności. Varia 1, Warszawa: Noir Sur Blanc, 2003.
  • Jak zostałem filmowcem. Varia 2, Warszawa: Noir Sur Blanc, 2004.
  • Jak zostałem recenzentem. Varia 3, Warszawa: Noir Sur Blanc, 2005.
  • Baltazar. Autobiografia, Warszawa: Noir Sur Blanc, 2006.
  • Uwagi osobiste, Warszawa: Noir Sur Blanc, 2007.
  • Tango z samym sobą. Utwory dobrane, Warszawa: Noir Sur Blanc, 2009.
  • Dziennik tom 1 (1962‒1969), Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2010.
  • Dziennik tom 2 (1970‒1979), Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2012.
  • Dziennik tom 3 (1980‒1989), Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2013.

 

Tłumaczenia

wybór:

angielski:

  • Tango, tłum. Ralph Manheim, Teresa Dzieduszycka [Thérèse Douchy], New York: Grove Press, 1968.
  • The Ugrupu Bird [wybór opowiadań], tłum. Konrad Syrop, London: Macdonald & Co., 1968.
  • Striptease; Repeat performance, and The prophets: 3 plays [Strip-tease; Drugie danie; Testarium], tłum. Lola Gruenthal, Ralph Manheim, New York: Grove Press, 1972.
  • Vatzlav: a play in 77 scenes [Wacław], tłum. Ralph Manheim, London: J. Cape, 1972.
  • The elephant [Słoń], tłum. Konrad Syrop, Westport: Greenwood Press, 1975.
  • Emigrés: a play [Emigranci], tłum. Maciej Wrona, Teresa Wrona, Robert Holman, London: The National Theatre, [ca 1977].
  • The ambassador [Ambasador], tłum. Brea Maurice, Victoria, B.C.: Ekstasis Editions, 2011.

bułgarski:

  • Танго и други пиеси [wybór tekstów], tłum. Czawdar Czendow, Michaił Marinow, Bożko Bożkow, Sofija: Narodna Kultura, 1990
  • Дупка в моста [Dziura w moście], tłum. Sylwia Borisowa, Sofija: Trud, 1998.
  • Контракт: пиеса в три действия [Kontrakt], tłum. Malina Iwanowa, Sofija: Black Flamingo, 2020.

chiński:

  • 简短,但完整的故事 [wybór opowiadań], tłum. Mao Yinhui, Fang Chen, Guangzhou: Huacheng Chubanshe, 2018.

czeski:

  • Ti, co mě nesou [wybór tekstów], tłum. Helena Stachová, Praha: Fra, 2017.

estoński:

  • Suvepäev ja teisi näidendeid [wybór dramatów], tłum. Hendrik Lindepuu, Laiuse: H. Lindepuu, 2003.
  • Valitud teosed [dzieła zebrane], t. 1‒6, tłum. Hendrik Lindepuu, Halliste: Hendrik Lindepuu Kirjastus, 2016‒2019.

francuski:

  • L’Eléphant: nouvelles [Słoń], tłum. Anna Posner, Paris: Albin Michel, 1964.
  • Les porte-plume: nouvelles [Wesele w Atomicach], tłum. Anna Posner, Paris: Albin Michel, 1965.
  • Théâtre 1: Tango; En pleine mer; Bertrand; Strip-tease [Tango; Na pełnym morzu; Karol; Strip-tease], tłum. Jerzy Lisowski, Paris: Albin Michel, 1966.
  • Tango, tłum. Georges Lisowski, Claude Roy, Paris: Albin Michel, 1966.
  • Le Pic du bossu [Garbus], tłum. Gabriel Meterik, Paris: Albin Michel, 1968.
  • Théâtre 2: Second service, Testarium, la Maison Frontière [Drugie danie, Testarium, Do na granicy], tłum. Thérèse [Teresa] Dzieduszycka, Paris: Albin Michel, 1968.
  • Second service [Drugie danie], tłum. Thérèse [Teresa] Dzieduszycka, Paris: Théâtre Populaire, 1970.
  • Une souris dans l’armoire et autres récits [Dwa listy i inne opowiadania], tłum. Thérèse Douchy [Teresa Dzieduszycka], Paris: Albin Michel, 1970.
  • Les Emigrés [Emigranci], tłum. Gabriel Meterik, Paris: Albin Michel, 1975.
  • Fête; Le martyre de Pierre Ohey [Zabawa; Męczeństwo Piotra Oheya], tłum. Zofia Bobowicz, Troyes: Librairie Bleue, 1984.
  • Le Contrat [Kontrakt], tłum. Katarzyna Skansberg, Lausanne: L’Age d’Homme, 1988.
  • L’Arbre, Nouvelles 1, Œuvres complètes [zbiór prozy], tłum. André Kozimor, Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 1990.
  • La Vie est difficile: nouvelles [wybór opowiadań], tłum. André Kozimor, Paris: Albin Michel, 1991.
  • Théâtre 1, Œuvres complètes II [dzieła: dramaty], tłum. Zofia Bobowicz, Montricher (Suisse): Les Éditions Noir sur Blanc, 1992.
  • Théâtre 2, Œuvres complètes III [dzieła: dramaty], tłum. Therese Douchy, Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 1993.
  • Dessins humoristiques et satiriques 1, Œuvres complètes IV [La Pologne en images, Vu par Sławomir Mrożek, Dessins – Polska w obrazach], tłum. André Kozimor, Zofia Kozimor, Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 1993.
  • L’Amour en Crimée [Miłość na Krymie], Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 1994.
  • Nouvelles 2, Œuvres complètes V [dzieła: opowiadania], tłum. André Kozimor, Jean-Yves Erhel, Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 1994.
  • Théâtre 3, Œuvres complètes VI [dzieła: dramaty], tłum. Thérèse Douchy, Gabriel Meretik, Jean Yves Erhel, Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 1996.
  • L’Arbre [wybór opowiadań], tłum. André Kozimor, Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 1996.
  • Nouvelles et scénarios Nouvelles radiophoniques, L’Eau, L’Ile aux roses, Cupidon, Le Retour. Œuvres complètes VII [Podwieczorek przy mikrofonie, Woda, Wyspa róż, Amor, Powrót], tłum. Thérèse Douchy [Teresa Dzieduszycka], Grażyna Erhard, Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 1997.
  • Théâtre 4, Œuvres complètes VIII [dzieła: dramaty], tłum. André Kozimor, Piotr Kaminski, Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 1999.
  • Romans 1 / Œuvres complètes, IX [dzieła: Maleńkie lato, Ucieczka na południe], tłum. Robert Bourgeois, Véronique Patte, Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 1999.
  • Le couturier [Krawiec], tłum. Alain Van Crugten, Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 2000.
  • Nouvelles 3 / Œuvres complètes, X [dzieła: opowiadania], tłum. André Kozimor, Grażyna Erhard, Thérèse Douchy [Teresa Dzieduszycka], Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 2001.
  • Dessins [Rysunki], Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 2003.
  • Œuvres diverses 1 / Œuvres complètes XI [dzieła: Dziennik powrotu, Małe listy], tłum. Robert Bourgois, Laurence Dyèvre, Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 2003.
  • Le petit Mrożek illustré, tłum. Grażyna Erhard, Jean-Yves Erhel, André Kozimor, Montricher: Les Éditions Noir sur Blanc, 2005.
  • Balthazar [Baltazar], tłum. Maryla Laurent, Lausanne: Les Éditions Noir sur Blanc, 2007.
  • Mon cahier de français [rysunki], Paris: Les Éditions Noir sur Blanc, 2012.
  • Des chocolats pour le directeur [Czekoladki dla prezesa], tłum. Grażyna Erhard, Lausanne‒Paris: Les Éditions Noir sur Blanc, 2021.
  • Journal 1962‒1969 [Dziennik tom 1 (1962‒1969)], tłum. Lydia Waleryszak, Lausanne: Les Éditions Noir sur Blanc, 2015.

galicyjski:

  • O prezo da fama [wybór opowiadań], tłum. Paula Cancelas, Cangas de Morrazo: Rinoceronte Editora S.L., 2011.

hiszpański:

  • El pequeno verano [Maleńkie lato], tłum. Joanna Albin, Barcelona: Acantilado, 2004.
  • La mosca [wybór opowiadań], tłum. Joanna Albin, Barcelona: Acantilado, 2005.
  • Los Emigrados [Emigranci], tłum. David Psalmon, Edyta Rzewuska, México: Ediciones TeatroSinParedes, 2009.
  • El elefante [Słoń], tłum. Jerzy Sławomirski, Anna Rubio, Barcelona: Acantilado, 2010.
  • Baltasar [Baltazar], tłum. Anna Rubio, Jerzy Sławomirski, Barcelona: Acantilado, 2014.

japoński:

  • タンゴ : ムロジェック戯曲集 [wybór dramatów], tłum. Kazuo Yonekawa, Yukio Kudō, Tokio: Teatoro, 1971.
  • 所長 : ムロージェク短篇集 [opowiadania 1960‒1965], tłum. Ayano Shibata, Tokio: Michitani, 2001.

niemiecki:

  • Der Elefant. Satiren [Słoń], tłum. Ludwig Zimmerer, Berlin: Henssel Verlag, 1960.
  • Hochzeit in Atomweiler [Wesele w Atomicach], tłum. Ludwig Zimmerer, Berlin: Henssel Verlag, 1961.
  • Stücke [wybór dramatów], tłum. Ludwig Zimmerer, Berlin: Henssel Verlag, 1963.
  • Striptease, tłum. Ludwig Zimmerer, München: Kaiser, 1963.
  • Stücke II [wybór dramatów], tłum. Ludwig Zimmerer, Berlin: Henssel Verlag, 1965.
  • Stücke III [wybór dramatów], tłum. Ludwig Zimmerer, Berlin: Henssel Verlag, 1970.
  • Watzlaff. Ein Spiel in 77 Szenen [Vatzlav], tłum. Ludwig Zimmerer,  Berlin: Henssel Verlag, 1970.
  • Tango und andere Stücke [wybór dramatów], tłum. Ludwig Zimmerer, München: R. Piper, [1980].
  • Gesammelte Werke. Bd. 1: Tango und andere Stücke [tom dzieł zebranych], tłum. Ludwig Zimmerer, München–Zürich: Piper, 1981.
  • Gesammelte Werke. Bd. 2: Die Giraffe und andere Erzählungen [tom dzieł zebranych], tłum. Christa Vogel, Ludwig Zimmerer, München–Zürich: Piper, 1981.
  • Gesammelte Werke. Bd. 3: Amor und andere Stücke [tom dzieł zebranych], tłum. Christa Vogel, Witold Kośny, München–Zürich: Piper, 1981.
  • Gesammelte Werke. Bd. 4: Der Dicke, der lachte, und andere Erzählungen [tom dzieł zebranych], tłum. Christa Vogel, Ludwig Zimmerer, Witold Kośny, München–Zürich: Piper, 1981.
  • Das Leben ist schwer. Satire [Trudne życie], tłum. Klaus Staemmler, München: dtv, 1985.
  • Die Giraffe und andere Erzählungen. Erzählungen 1953–1959 [wybór prozy], tłum. Christa Vogel, Ludwig Zimmerer, Zürich: Diogenes Verlag, 1992.
  • Die Geheimnisse des Jenseits und andere Geschichten. Kurze Erzählungen 1986–1990 [wybór opowiadań], tłum. Christa Vogel, Zürich: Diogenes Verlag, 1993.
  • Der Botschafter und andere Stücke. Stücke 1981–1992 [wybór dramatów], tłum. Christa Vogel, M. C. A. Molnar, Zürich: Diogenes Verlag, 1993.
  • Watzlaff und andere Stücke. Stücke 1968–1970 [wybór dramatów], tłum. Ludwig Zimmerer, Rolf Fieguth, Zürich: Diogenes Verlag, 1994.
  • Liebe auf der Krim. Eine tragische Komödie in drei Akten [Miłość na Krymie], tłum. Christa Vogel, Zürich: Diogenes Verlag ,1994.
  • Der Perverse und andere Geschichten. Kurze Erzählungen 1991–1995 [wybór opowiadań], tłum. Christa Vogel, Zürich: Diogenes Verlag ,1995.
  • Emigranten und andere Stücke. Stücke 1971–1975 [wybór dramatów], tłum. Christa Vogel, Zürich: Diogenes Verlag, 1997.
  • Amor und andere Stücke. Stücke 1976–1980 [wybór dramatów], tłum. Christa Vogel, Witold Kośny, Zürich: Diogenes Verlag, 1998.
  • Mein unbekannter Freund und andere Geschichten. Kurze Erzählungen 1981–1985 [wybór opowiadań], tłum. Klaus Staemmler, Zürich: Diogenes Verlag, 1999.
  • Der Doppelgänger und andere Geschichten. Erzählungen 1960–1970 [wybór opowiadań], tłum. Christa Vogel, Ludwig Zimmerer, Zürich: Diogenes Verlag, 2000.
  • Lolo und andere Geschichten. Erzählungen 1971–1980 [wybór opowiadań], tłum. Christa Vogel, Ludwig Zimmerer, Witold Kośny, Zürich: Diogenes Verlag, 2000.
  • Tagebuch 1962‒1969 [Dziennik tom 1 (1962‒1969)], tłum. Doreen Daume, Zürich: Diogenes Verlag, [cop. 2014].
  • Karneval oder Adams erste Frau: ein Stück [Karnawał, czyli pierwsza żona Adama], tłum. Marta Kijowska, Zürich: Diogenes, 2014.
  • Balthasar: Autobiographie [ Autobiografia], tłum. Marta Kijowska, Zürich: Diogenes Verlag, [cop. 2007].
  • Das Leben für Anfänger [wybór opowiadań], tłum. Rolf Fieguth, Ludwig Zimmerer, Zürich: Diogenes Verlag, 2022 |

norweski:

  • Livet for nybegynnere, tłum. Anne Walseng, Oslo: Bazar, 2007.

perski:

  • ‏ا‏سلاومیر مروژک ; مترجم: داریوش مودبیان. [Na pełnym morzu; Zabawa], tłum. Dâryūš Moaddabiyân, Tehran: Našer Gūyâ, 1400 [2021].
  • ‏ا‏سلاومیر مروژک ; گردآورنده و مترجم: داریوش مودبیان. [Emigranci; Lis filozof; Ambasador], tłum. Dâryūš Moaddabiyân, Tehran: Našer Gūyâ, 1399 [2020].

portugalski:

  • A revolução [Rewolucja], tłum. Marta Machowska Dias, José Carlos Dias, Lisboa: Alfaguara, 2017.

rosyjski:

  • Журнал возвращения; Рассказы [Dziennik powrotu; Opowiadania], tłum. Leonard Buchow, Moskwa: MIK, 2004.
  • Валтасар: автобиография [Baltazar. Autobiografia], tłum. Wadim Klimowskij, Moskwa: Nowoje Literaturnoje Obozrenie, 2008.

rumuński:

  • Povestiri 1990–1993 [Opowiadania 1990–1993], tłum. Cornelia Fiscutean, Radosława Janowska-Lascar, Iaşi: Polirom, 2001.
  • Opere alese II teatru 1 [wybór dramatów], tłum. Stan Velea, Bucureşti: Curtea Veche, 2005.
  • Opere alese III teatru 2 [wybór dramatów], tłum. Stan Velea, Bucureşti: Curtea Veche, 2005.

słowacki:

  • Baltazar. Autobiografia [Baltazar. Autobiografia], tłum. Marianna Petrincová, Bratislava: Slovart, 2008.
  • Opica a generál [Opowiadania i donosy 1980–1989], tłum. Jozef Marušiak, Bratislava: Albert  Marenčin PT, [cop. 2009].

ukraiński:

  • Емігранти; Пішки; Портрет [Emigranci, Pieszo, Portret], tłum. Olena Katajewa, Siergij Borszcziewskij, Lwiw: Widawnictwo Anetti Antonienko, 2016.
  • Дядько Мрожек не припиняє чесати язиком [wybór utworów], tłum. Andrij Bondar, Lwiw: Widawnictwo Starogo Lewa, 2017.

węgierski:

  • Leckék a legújabb kori történelemből [Małe prozy], tłum. Lajos Pálfalvi, Budapest: Pesti Szalon, 1992.
  • Ketchup [wybór opowiadań], tłum. Erzsébet Szenyán, Judit Reiman, Zsuzsa Mihályi, Gábor Körner, Lajos Pálfalvi, Budapest: Pesti Szalon, 1995.
  • Baltazár: önéletrajz [Baltazar. Autobiografia], tłum. Zsuzsa Mihályi, Budapest: Európa Könyvkiadó, 2007.
  • Hazatérésem naplója [Dziennik powrotu], tłum. Beatrix Murányi, Budapest: Európa Könyvkiadó, 2012.

włoski:

  • Moniza Clavier: una storia d’amore [Moniza Clavier], tłum. Pietro Marchesani, Milano: Libri Scheiwiller, 1993.
  • I reverendi [Wielebni], tłum. Pietro Marchesani, Genova: Il Melangolo, [cop. 2001].

EZ