Wojciech Pestka

(1951–2023) – poeta, prozaik, tłumacz, scenarzysta.

Po ukończeniu studiów na UMCS w 1974 roku (matematyka) do czasu ogłoszenia stanu wojennego był pracownikiem naukowym Wyższej Szkoły Pedagogicznej (dziś Akademia im. Jana Długosza) w Częstochowie. Należał do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, był założycielem i prezesem Stowarzyszenia Jedlnia, inicjatorem wielu przedsięwzięć społecznych i kulturalnych. Współpracował z licznymi czasopismami, w tym wrocławską  „Odrą”, warszawską „Twórczością”, dwumiesięcznikiem „Lublin, Kultura i Społeczeństwo”, radomskim „Miesięcznikiem Prowincjonalnym”. Napisano o nim: „Matematyk z wykształcenia, rolnik z przymusu, literat z wyboru”.

Debiutował na łamach dwutygodnika „Kamena” w 1972 roku. Napisał kilka zbiorów poezji, za Dziesięć wierszy dla Grosza (2005) otrzymał nagrodę główną w konkursie Oddziału Lubelskiego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich na najlepszy tomik poetycki roku. W swoich prozach, zbiorach opowiadań – jak Ballada o  żyletce (2009) czy Mój mąż frajer (2017) – przygląda się zwykłym ludziom, ich życiu codziennemu, emocjom, pragnieniom. Interesowały go Kresy, które opisywał w swoich reportażach, wydarzenia i przeżycia różnych zamieszkujących te tereny osób (Gdyby Polacy nie byli Polakami, 2019), doświadczenia mieszkającej tam ludności z totalitaryzmem hitlerowskim i komunistycznym (Do zobaczenia w piekle, 2009), wojna tocząca się od 2014 roku z Rosją (Diabelska maszyna do szycia, 2020). Napisał też kilka książek we współpracy z ukraińskimi twórcami, choćby Spacer po linie (2008) z Anną Bagrianą czy Doliny pod śniegiem (2015) z Siergiejem Morejno. Jest też autorem sztuki teatralnej Syrop z kocimiętki (2020), dokumentu Leo zawodowiec (2015), współautorem scenariusza do filmu Klecha (2017, na motywach jego powieści Powiedzcie swoim) i nagrania Na powierzchni lustra (2012, z Majrą Assare i Siergiejem Morejno). Przełożył również kilka książek z języka ukraińskiego, rosyjskiego i łotewskiego.

Prócz wspomnianych nagród otrzymał też między innymi Nagrodę Marszałka Województwa Mazowieckiego za osiągnięcia literackie (2010) i Literacką Nagrodę im. Bolesława Prusa (2013). Za zbiór wstrząsających reportaży z Kresów Do zobaczenia w piekle w 2010 roku dostał nominację do Nagrody im. Józefa Mackiewicza i Nagrodę Marszałka Województwa Mazowieckiego. Został też uhonorowany na Ukrainie Międzynarodową Nagrodą Literacką im. Hryhorija Skoworody (2012) i Międzynarodową Nagrodą Literacką Mikołaja Gogola (2013) oraz medalem „Za Wierność Przesłaniu Poety” (Ukraińska Fundacja Kultury, 2015). Otrzymał oznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2013), Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2017), a pośmiertnie w 2023 roku Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Bibliografia

poezja:

  • Miasto, Częstochowa: nakładem Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego, 1976.
  • Zwykła rozmowa, Częstochowa: nakładem Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego, 1976.
  • Dziesięć wierszy dla Grosza, Lublin: Polihymnia, 2005.
  • Histeria [wybór wierszy], Wysoki Zamek: Kraków, 2017.
  • Mono #dram, Lublin: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział Lublin; Kraków: Instytut Literatury, 2020.
  • Przejście, Lublin: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział Lublin; Kraków: Instytut Literatury, 2022.

proza:

  • Ballada o żyletce, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 2009.
  • Jak mało… ks. Józef Gacki (1805–1876) zarys biografii, Radom: Inserat, [2012].
  • Powiedzcie swoim, Kraków: Wysoki Zamek, 2013.
  • Mój mąż frajer, Kraków: Wysoki Zamek, 2017.
  • Bezsenne, Lublin: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział Lublin; Kraków: Instytut Literatury, 2021.

reportaże:

  • Do zobaczenia w piekle. Kresowa apokalipsa: Ukraina, Polska, Białoruś, Łotwa, Warszawa: Prószyński Media, 2009.
  • Gdyby Polacy nie byli Polakami. Kresowa apokalipsa: reportaże i perory, Wysoki Zamek, Kraków, 2019.
  • Diabelska maszyna do szycia. Kresowa apokalipsa: reportaże i perory, Wysoki Zamek, Kraków, 2020.

sztuki teatralne:

  • Syrop z kocimiętki (zasłony i żywioły: monodram), Lublin: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział Lublin; Kraków: Instytut Literatury, 2020.

Działalność translatorska

  • Anna Bagriana, Wyśnij mnie, Częstochowa: Literackie Towarzystwo Wzajemnej Adoracji „Li-TWA”, Wydawnictwo Dom Książki, 2008.
  • Wasyl Słapczuk, Księga zapomnienia, Kraków: Wysoki Zamek, 2014.
  • Pawło Szczyrycia, Uobecnienie legendy – Оприсутнення Легенди [z Iwoną Wasilewską], Kyjiw: Pulsari, 2010 [wydanie dwujęzyczne].
  • Wasyl Słapczuk, Kobieta ze śniegu [z Iwoną Wasilewską], Lublin: Polihymnia, 2012.
  • Siergiej Morejno, Zimny płomień Hanzy, Częstochowa: Towarzystwo Galeria Literacka, 2021.
  • Wasyl Słapczuk, Ten sam kurz drogi, Lublin: Warsztaty Kultury, 2021.

Tłumaczenia

białoruski:

  • Да сустрэчы ў пекле: апакаліпсіс: рэпартажы: „глядзець так, каб убачыць, слухаць так, каб пачуць...” [Do zobaczenia w piekle], tłum. Paweł Lachnowicz, Minsk: Knigazbor, 2020.

rosyjski:

  • Стихи для Грошки [Dziesięć wierszy dla Grosza], tłum. Siergiej Morejno, Moskwa: Russkij Gulliwer, 2013.
  • До свидания в аду [Do zobaczenia w piekle], tłum. Siergiej Morejno, Moskwa: Russkij Gulliwer; Kraków: Instytut Książki, 2019.

ukraiński:

  • До побачення в пеклі [Do zobaczenia w piekle], tłum. Andrij Pawłyszyn, Lwiw: Widawnictwo „Astrolabija”, 2012.
  • Сніданок з Гамлетом [wybór wierszy], tłum. Wasyl Słapczuk, Łuck: PwD Twerdinja, 2016.

EZ