Jest absolwentem dramaturgii na Wydziale Reżyserii Dramatu Akademii Sztuk Teatralnych w Krakowie. Jego twórczość charakteryzuje się bogatą intertekstualnością i zacieraniem granic między takimi formami jak dramat, stand-up czy telewizyjne talk show, chętnie sięga również po surrealistyczną metaforykę. Zajmuje się również reżyserią teatralną. W ostatnich latach, zwłaszcza w twórczości prozatorskiej, w szerszym zakresie odwołuje się do wątków autobiograficzne, a eksplorowaniu rodzinnych historii towarzyszy zwrot w stronę literackiej komunikatywności.
Mateusz Pakuła zadebiutował w 2010 roku zbiorem dramatów Biały Dmuchawiec. Pięć sztuk teatralnych. Tytułowa sztuka, za którą autor otrzymał wyróżnienie w I edycji Konkursu o Gdyńską Nagrodę Dramaturgiczną, opowiada o śledztwie prowadzonym przez dwoje reporterów w sprawie zabójstwa popełnionego kilka lat wcześniej w małej górskiej miejscowości. Groteskowość, liczne niedopowiedzenia narracyjne oraz błyskotliwa gra z formą paradokumentu zapowiadają późniejsze zainteresowania estetyczne autora. Nagrodę we wspomnianym wcześniej gdyńskim konkursie przyniosła autorowi głośna sztuka Smutki tropików. Opublikowana w 2015 roku jako część zbioru Panoptikon, zanurzona jest w estetykach cyfrowych, a gra z odbiorcą jest w tym wypadku rozumiana dosłownie – opowieść przybiera kształt scenariusza gry RPG.
Przełom w twórczości autora stanowi opublikowany rok później Wieloryb the Globe. Sztuka została napisana z myślą o Krzysztofie Globiszu powracającym po udarze mózgu na scenę teatru i odtąd to właśnie tematyka maladyczna stanie się głównym punktem odniesienia dla pisarstwa Pakuły. W swoim debiucie prozatorskim, wydanym w 2021 roku Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, opisuje chorobę ojca, kierując ostrze krytyki w stronę instytucji opiekuńczych, Kościoła i służby zdrowia. Tekst ten można rozpatrywać także jako wyraźny głos za legalizacją eutanazji. Na jej podstawie wystawiono sztukę, która – podobnie jak książka – została bardzo ciepło przyjęta przez odbiorców i krytykę.
Mateusz Pakuła otrzymał szereg nagród i wyróżnień. Do najważniejszych należą: Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna (2014) za Smutki tropików, nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia (2022) za Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję, do Paszportu „Polityki” w dziedzinie teatru (2023), a także do Nagrody Literackiej „Nike” (2025) za Skórę po dziadku. Jury Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza przyznało autorowi za debiut prozatorski miesięczną rezydencję w Vence. Był również wyróżniany za realizacje teatralne, zdobył między innymi Grand Prix 29. Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej dla spektaklu Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję. Prozę Pakuły tłumaczono na język francuski.
